Politist, adj. (Αστυνομία, Ταυτότητα)

Σκηνοθεσία: Corneliu Porumboiu
Παραγωγής: Romania / 2009
Διάρκεια: 115'



"Η Αστυνομία έφτασε να εκπροσωπεί ό,τι χολεριασμένο και άρρωστο κρύβει βαθιά του ο άνθρωπος, για να προστατέψει μ' έναν ακάθαρτο μανδύα τις έννοιες έθνος, πατρίδα, σπίτι, εκκλησία, κράτος και οικογένεια. Έννοιες ιερές που έγιναν πανάθλιες απ όσους ανέλαβαν με αυθαιρεσία ανάξια να τις φρουρήσουν", έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Και με γνώμονα το παραπάνω ο Corneliu Porumboiu εξαπολύει μια οξεία κριτική στη χώρα του. Στην ταλαιπωρημένη από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα Ρουμανία. Και στην τρομακτική ενσωμάτωση των ιδεών τους στη διακορευμένη συνείδηση του μέσου ανθρώπου. Ενα εμβαθές φιλοσοφικό δοκίμιο στη σχέση νόμος-άνθρωπος. Αλλά και μεμονωμένα πάνω στο νόμο, ο οποίος λειτουργεί ως περιοριστικός τροχονόμος εντός του ανθρώπινου κειμένου. Στο προσκήνιο και η νοσηρή εξουσιολαγνεία. Καθώς και η ατομική πνευματική διάλυση, διαβρωμένη εντός του εφησυχασμένου Θεού του κατεστημένου, της συνήθειας και του πρέπει.


Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ένας απλός αστυνομικός, ο Κρίστι, αψηφά διαταγές ανωτέρων, αρνούμενος να καταδικάσει σε επταετή φυλάκιση εναν ανήλικο έφηβο για χρήση ινδικής κάνναβης. Καθώς δεν επιθυμεί να διαλύσει τη ζωή του νέου για έναν "άδικο" νόμο, που πιστεύει κιόλας ότι βάσει των Ευρωπαϊκών δεδομένων θα αναθεωρηθεί. Η στάση αυτή τον φέρνει σε σύγκρουση με τα ηγετικά γρανάζια της αστυνομίας. Και ο Porumboiu δε χάνει την ευκαιρία σε αργά πλάνα να μας παρουσιάσει μια εκτενή μελέτη για τα γρανάζια λειτουργίας του εκτελεστικού και του νομοθετικού σώματος.

Με το "A fost sau n-a fost?" μας είχε προειδοποιήσει, τώρα με το "Αστυνομία, Ταυτότητα" μας υποχρεώνει να υποκλιθούμε στο ιδιότυπο σινεμά του. Ο λόγος για τον Corneliu Porumboiu! Ενα σινεμά με ταυτότητα. Η κινηματογράφηση του τελείται με μακρά στατικά πλάνα. Μια ανεπαίσθητη αστάθεια της μηχανής λήψης σε συνδυασμό με την υπόγεια ένταση που βρέχει τα φαινομενικά άνευ δράσης κάδρα, δημιουργούν μια στοιχειωτική ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα έτοιμη να εκραγεί και να απελευθερώσει με ριπές πύου τη μολυσματική αλήθεια της ιστορίας.


Και για να μιλάμε κινηματογραφικά ο Corneliu Porumboiu επιτυγχάνει σχεδόν κάτι ακατόρθωτο. Γυρίζει στους ασφυκτικούς από αποξένωση δρόμους του Brasov με μια ελαφριά ανοδική κλίση στην κάμερα. Έτσι που τα κάγκελα, οι φράχτες κλπ των σπιτιών αποκτούν μια επιβλητική διάσταση, ως φρούρια. Δεν υπάρχει φυγόκεντρο σημείο για την όραση εντός των κάδρων. Και έτσι δημιουργείται μια αποπνικτική ασφυξία. Το εξωτερικό των δρόμων μοιάζει με περιφραγμένο οίκημα, ενώ το εσωτερικό των σπιτιών ανασημασιοδοτείται ως το εξωτερικό που εκτείνεται πέρα απ' τους περιφραγμένους δρόμους. Το μέσα και το έξω ανασημασιοδοτείται σύμφωνα με το εφαρμόσιμο του νόμου. Και η προσωπική ζωή των σπιτιών ασφαλώς και οριοθετείται ως το εξωτερικό, αυτό που δεν ελέγχεται. Με ανάλογο τρόπο ο σημαντικός πλέον Ρουμάνος σκηνοθέτης χειρίζεται και ορισμένα αντικείμενα. Με προφανέστερο παράδειγμα τα κάγκελα του σχολίου, που ορίζουν δυο "αναποδογυρισμένα" επίπεδα.

Ο Porumboiu θα παραχωρήσει και μια ξέφρενη σάτιρα στην (αντι)διαλεκτική των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Καυτηριάζοντας τον κλινικό τρόπο με τον οποίο αγγίζονται οι λέξεις μέσα σ' ένα πλαίσιο αδιαμφισβήτητων και νεκρικά ανέγγιχτων παραδοχών. Ο Νίτσε έλεγε, "Παντού όπου οι πανάρχαιοι άνθρωποι έπλαθαν µια λέξη, πίστευαν πως είχαν ανακαλύψει κάτι. Πόσο διαφορετική ήταν η αλήθεια! Είχαν αγγίξει ένα πρόβληµα και πιστεύοντας ότι το έλυσαν όρθωναν ενα εµπόδιο στη λύση του. Τώρα για κάθε γνώση αναγκαστικά σκοντάφτει κανείς σε πέτρινες, πεθαµένες λέξεις κι επάνω εκεί µάλλον το πόδι σπάει παρά η λέξη". Τονίζοντας την παραπλανητική δύναμη της γλώσσας. Όπου οι αυστηρών καθορισμένων δυνατοτήτων λέξεις περισσότερο αποτελούν το οδόφραγμα παρά το δρόμο για την α-καθόριστη επικοινωνία.


Και κάπου εκεί, στο απολαυστικό φινάλε, ο σαρκαστικός Porumboiu εισάγει ως δραματουργικό τέχνασμα το λεξικό. Αν οι λέξεις ήταν άνθρωποι το λεξικό θα 'ταν ότι είναι για εμάς ο νόμος. Καθώς το λεξικό επιτρέπει στις λέξεις να υπάρχουν μόνο κάτω από ένα συγκεκριμένο νοηματικό πρίσμα, υπαγορεύει απαρέγκλιτα τη συμπεριφορά τους και κυριότερα απαγορεύει την ανασημασιοδότησή τους. Όπως ακριβώς και ο νόμος στέκει ρυθμιστής της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αποτρέποντας στον άνθρωπο να υπάρξει ελεύθερος και δίχως όρια. Και κυρίως απαγορεύοντας το διαρκές ανασημασιοδόχο ταξίδι της πολιτισμικής μας ταυτότητας, μέσα από την ανεμπόδιστη εξερεύνηση του βαθύτερου είναι. Το νόμιμο και το παράνομο είναι μόνο τα δεσμά. Στη σκέψη. Τα πλευρικά όρια στο χάρτη.

Για να κλείσουμε, ειδικής μνείας χρήζουν και οι σκηνές "οικογενειακής ξεγνοιασιάς". Η υπόσταση του διαλόγου, αλλά και μικρές αντιθέσεις που συμβαίνουν στο σπίτι του πρωταγωνιστή θα δώσουν στο θεατή τα εργαλεία για να ξεκλειδώσει αυτό το φιλοσοφικό δοκίμιο. Που πέρα απ' το νόμο, πέρα απ' το ποιόν και τον τρόπο της εκτελεστικής εξουσίας, εναντιώνεται στο μέσο άνθρωπο και στην έλλειψη πνευματικότητας του να αντισταθεί στα ατσάλινα δεσμά. Δεσμά στα οποία υποκύπτει με ελεεινή ανοχή και φυσικότητα. Άνθρωποι-λέξεις νεκρικά παραδομένες στο Θεό-ηδονιστή-ρυθμιστή λεξικό τους.


Βαθμολογία: 9,5/10