Lebanon (Λίβανος)

Σκηνοθεσία: Samuel Maoz
Παραγωγής: Germany / Israel / France / Lebanon / 2009
Διάρκεια: 90'



Την αρχή είχε κάνει πέρσι το "Waltz With Bashir". Φέτος ο "Λίβανος" είναι άλλη μια ταινία για τη φρικαλεότητα του πολέμου. Και τις πολεμικές επιχειρήσεις στην ομώνυμη χώρα, σε μια ρεαλιστική, ίσως και λίγο εγωκεντρική, μαρτυρία του σκηνοθέτη Samuel Maoz.

Ο Samuel Maoz θα προβεί σ' ένα ριψοκίνδυνο τόλμημα. Να αποτυπώσει τον πόλεμο αποκλειστικά μέσα από την εξατομικευμένη θέαση μιας πολεμικής μονάδας, και δη μέσα από ενα άρμα. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνει να σκιαγραφήσει ενα λεπτομερές ψυχολογικό πορτραίτο των τεσσάρων πρωταγωνιστών του και, κυρίως, να μελετήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και τη διάβρωση αυτής εν καιρώ πολέμου. Βέβαια αυτή η εξατομικευμένη θέαση ίσως αποτυγχάνει ενα συλλογικό σχόλιο πάνω στην χυδαιότητα του πολέμου, η οποία ωστόσο αποτυπώνεται με σκηνές που σαν πραγματικές βόμβες εκρήγνυνται μέσα στο λογισμό του θεατή παραλύοντας τους συναισθηματικούς νευρώνες. Η δραματουργία δείχνει ωστόσο να τρέμει επικίνδυνα μπρος στην προσπάθεια επίτευξης μιας κάποιας ισορροπίας.


Το σκόπευτρο του τανκ, με το οποίο ταυτίζεται ο κινηματογραφικός φακός, αποτελεί ένα αριστουργηματικό εύρημα. Το σκόπευτρο αντικαθιστά την όραση. Τα μάτια δεν είναι η πύλη μέσω της οποίας εισβάλλουν ακέραια εντός μας οι εικόνες, όπως λέγεται. Τα μάτια είναι οι προβολές της ιδιοσυγκρασιακής μας ψυχοσύνθεσης και των ταυτολογικών μας ιδεονοήματων πάνω στα θεάμενα αντικείμενα. Με αυτό το σκεπτικό, το σκόπευτρο που αντικαθιστά την ανθρώπινη όραση προσφέρει και μια άλλη θέαση στη ματιά του στρατιώτη. Όπου πάνω στα προβαλλόμενα αντικείμενα αντανακλάται η αισχρότητα του πολέμου, η αγωνία της επιβίωσης και το αιματηρό μένος της αποστολής. Το δάνειο της όρασης ξεπληρώνεται με την ανάλογη πνευματική διάβρωση. Με μια στρατόκαυλη παιδεία που νοικιάζει σώματα στρατιωτών για να επιβληθεί μες στα πυρά του παραλογισμού.


Όπως προείπαμε, είναι ενα μεγάλο ρίσκο αυτό που παίρνει ο Samuel Maoz να αναπαραστήσει τον πόλεμο αποκλειστικά μέσα απ' το εσωτερικό ενος άρματος. Συγκεκριμένα, το τανκ παρουσιάζεται ως αυτόνομος οργανισμός. Πηχτό αίμα κυλάει στα τοιχώματα του. Αέρας τρεμάμενος, μπουρδουκλωμένος και χαοτικός, εκπνέεται απ' τα ασύμβατα στόμια των στρατιωτών. Για να γίνει όλος, ο άρρυθμος αέρας του τανκ. Οι επιμέρους προσωπικότητες των "αναβατών" συνθέτουν το σχιζοφρενή χαρακτήρα του. Μια σχιζοφρένεια που ποτίζεται στη συνέχεια στις αρτηρίες των εξατομικευμένων οργανισμών που το συνθέτουν.

Κατά τα λοιπά, στις αρχικές κυρίως σεκάνς, θα δούμε μια στοχοποίηση του δυτικού πολιτισμού και της συνενοχής του στην τέλεση του πολέμου. Τα ταξίδια αναψυχής για τον μέσο άνθρωπο είναι η μόνη ανέπαφη οδός επικοινωνίας μ' έναν τόπο. Παραγνωρίζοντας την ευθύνη του στην παγκοσμιότητα και τον τρόπο που αυτή "κυβερνάται". Ενώ ακόμα μια στιβαρή σάτιρα εξαπολύεται και προς την οπορτουνιστική μετάλλαξη των όρων και των εννοιών. Με τα βλήματα φωσφόρου να αποκαλούνται χαρακτηριστικά φλεγόμενος καπνός, εξυπηρετώντας τα σχέδια των πολεμικών (και πολιτικών σε ευρύτερο πλαίσιο θα έλεγα εγώ) σκοπιμοτήτων.


Όλα αυτά τα παρακολουθούμε υπό την νατουραλιστική μπαρουτοσκονισμένη φωτογραφία του Giora Bejach. Για να καταλήξουμε σε μια εικόνα υπέρογκης ποίησης. Ποίησης θανάτου. Ηλιοτρόπια που 'χάσαν κάθε ελπίδα. Ο ήλιος πάνω τους, νεκρός. Σαν τα μαραμένα σώματα τους. Γιατί να τον κοιτάξουν; Ποια ζωή να θρέψουν; Κεφάλια σκυφτά καρτερικά πάνω απ' το μνήμα της καταδίκης τους. Μια ποιητική-συμβολική εικόνα που είχα πολύ καιρό να δω στο σινεμά!


Βαθμολογία: 8/10