Avatar

19.1.10 update
kioy posted:

Σκηνοθεσία: James Cameron
Παραγωγής: USA / UK / 2009
Διάρκεια: 162'




Ο Jake Sully (Sam Worthington), ενας πρώην πεζοναύτης με κινητική αναπηρία, ενσωματώνεται στον πλανήτη Pandora όπου το ανθρώπινο είδος βρίσκεται σε μια ιμπεριαλιστική αποστολή. Όλα αυτά τοποθετούνται στα μέσα του 22ου αιώνα. Ο Jake Sully βρίσκεται στο "ανάμεσα" δύο κόσμων: αυτού των ανθρώπων και αυτού των αυτόχθονων εξωγήινων. Σύντομα θα γοητευθεί από μια εξωγήινη κοπέλα αλλά και από την ουμανιστική, φυσιολατρική και πνευματώδη κουλτούρα του πολιτισμού τους και θα πολεμήσει στο πλευρό τους κατά των κτηνωδών επεκτατικών σχεδίων των ανθρώπων.


Λοιπόν κατ' αρχάς να σας εξομολογηθώ πως το παρόν κείμενο δεν θα καταπιαστεί επιμεριστικά με το τεχνολογικό κομμάτι, αλλά με την ταινία στην ολότητα της. Ενώ επίσης θα παρακινούσα τους φανατικούς θαυμαστές του "Avatar" να το παρακολουθήσουν και στη δυσδιάστατη εκδοχή του. Όχι, δε υποτιμώ την τεχνογνωσία του James Cameron ο οποίος μας ξενάγησε με αξιοπρέπεια στην τρίτη διάσταση, ούτε αγνοώ πως η ταινία προορίζεται αποκλειστικά για την τρισδιάστατη αίθουσα. Αλλά μια ταινία υπάρχει ως ολότητα, ως ενα σύνολο. Και καλό θα ήταν να κρατήσουμε αποστάσεις από το πρωτοφανές βίωμα του εντυπωσιασμού που μπορεί να επιφέρει μια μεμονωμένη πτυχή της ταινίας, θολώνοντας έτσι τη συνολική κρίση μας. Στον κινηματογράφο του 21ου αιώνα δε νοείται φόρμα για τη φόρμα: δεν ασχολούμαστε πλέον με το αν ενας σκηνοθέτης γυρνάει σε 16mm, 35mm, με high definition, με τεχνική στοπ καρέ ή με picture motion. Δεν ενδιαφερόμαστε ούτε για το μοντάζ εξατομικευμένα, ούτε για το αν η φωτογραφία είναι έγχρωμη ή ασπρόμαυρη. Αντιθέτως, όλα τα παραπάνω και όλες οι αισθητικές επιλογές "εξετάζονται" στο μέτρο που εξυπηρετούν το περιεχόμενο και το ευρύτερο αισθητικό πνεύμα της ταινίας.


Και σ' αυτό το σημείο θα 'θελά να θέσω το ερώτημα: κατά πόσο αυτή η techno-freak (φόρμα) οπτική άπτεται στο DNA της ταινίας. Προφανώς το 3D είναι μια τεχνική που συμβαδίζει με μια φουτουριστική περιγραφή του ανθρώπινου είδους. Είναι όμως εξίσου κατάλληλο για την περιγραφή του "οπισθοδρομικού" αυτόχθωνος πολιτισμού της ταινίας; Ενος πολιτισμού που θεμελιώνεται σε μια βαθέως εσωτερική και πνευματική διαλογική διάσταση, στη σχέση του ανθρώπου με τη Φύση και στις αγνές δομές της πρωτογενούς κοινωνίας και της συλλογικότητας; Η απάντηση ασφαλώς και είναι αρνητική. Η τεχνολογία, δομικά και μόνο, ως το μοντέλο που υλοποιείται απ' το δίπτυχο χρήστης-διεπαφή, αποτελεί μέσο αποξένωσης. Τοποθετώντας το άτομο σ' ένα εξωτερικό λειτουργικό περιβάλλον. Σε αυτή τη βάση, το "υπερηχητικό" 3D μοιάζει τουλάχιστον ασύμβατο με τον χαμηλότονο ύφος του πολιτισμού του οποίου περιγράφει. Βέβαια θα ήταν κάπως άδικο να μην αναφέραμε πως παρόμοια τεχνολογική στρατηγική ακολουθούν ταινίες με πανομοιότυπο περιβάλλον (με πρόχειρο παράδειγμα το αξιοπρεπές "Apocalypto"), προσπαθώντας να εντυπωσιάσουν το αναπόφευκτα αδαές κοινό. Η μόνη ταινία που θυμάμαι αυτή τη στιγμή να ξεφεύγει αυτής της "παγίδας" είναι το "Ten Canoes".


Αλλά ας πάμε στο "Avatar". Οφείλω να ομολογήσω πως το πρώτο μισό, και κάτι ακόμα, της ταινίας είναι αξιοπερίεργα ανεκτό. Καθώς ο James Cameron μετριάζει την πλοκή και τις Αμερικάνικες φανφάρες, μένοντας σχεδόν εξ' ολοκλήρου πιστός σε μια δηλωτική περιγραφή των πολιτισμών που συγκρούονται στην ταινία. Το εκθαμβωτικά όμορφο πράσινο τοπίο του πλανήτη Pandora και η γοητευτική επιρροή του πληθυσμού του στέκονται ακρογωνιαίοι λίθοι στο χτίσιμο της ταινίας. Χωρίς σε καμία περίπτωση να μπορούμε να πούμε ότι ο James Cameron παραδίδει μαθήματα πολιτισμικής ταυτότητας. Στο αναμενόμενο κλισέ επαναπαύεται: των ιμπεριαλιστών - τεχνολογικά αλλοτριωμένων ανθρώπων και των αγνών και ανυπεράσπιστων φυσιολατρών κατοίκων του πλανήτη.


Βέβαια η ταινία αποκτάει άγρια τροπή απ' το πρώτο της κιόλας twist. Σημείο ορόσημο η στιγμή που ο Jake σπάει τις κάμερες, δηλώνοντας φανερά τη θέση του. Βυθίζοντας τη δραματουργία στους βούρκους της απλουστευμένης και εξαγριωτικά περιορισμένης Αμερικάνικης περιπέτειας. Το Καλό και το Κακό ορίζονται στρυφνά, μ' εναν άκρως υποτιμητικό τρόπο για τη νοημοσύνη μας. Τα πάντα εγκλωβίζονται στη λεπτή επιδερμίδα της επιφάνειας. Η δραματουργία εξελίσσεται σε ενα πεδίο μάχης οπου το σύμπαν συνωμοτεί για τη δικαίωση του Καλού. Νοήματα όπως η θεολογία της Φύσης (ή μήπως η φύση της Θεολογίας?) συντελούν στο παραπάνω. Το "Avatar" τελικά καταλήγει σ' ενα ασόβαρο φιλμάκι διασκεδαστικής κατανάλωσης και εκβιασμού συναισθημάτων. Το αντιιμπεριαλιστικό μήνυμα διαψεύδεται με κωμικοτραγικό τρόπο από τη δομική σύσταση του film, καθώς ο πρωταγωνιστής βαφτίζεται υπερήρωας και επανακτεί την εμπιστοσύνη των ντόπιων με μια ατάκα του τύπου: "Πάμε μια βόλτα με την Πόρσε;"

Θα 'ταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε στο "Avatar" το τεχνολογικό επίτευγμα: να ποιήσει με αξιοπρόσεκτη ωριμότητα την τρίτη διάσταση. Και να φέρει ένα σημαντικό θέμα στο προσκήνιο: αυτό της ανασύστασης του κινηματογραφικού κάδρου. Όμως θα ήταν επίσης άδικο να μην αναφέρουμε και το κινηματογραφικό επίτευγμα: Ο James Cameron κατάφερε να κάνει χειρότερη ταινία απ' τον "Τιτανικό".


Βαθμολογία: 3/10


[Θα ήθελα ακόμα να παραθέσω το link ενός κειμένου που γράφτηκε στη blogόσφαιρα το οποίο εκφράζει αποδοτικότερα όσα ήθελα να αναφέρω: 2 in the soup]

-------------------------------------------

8.1.10 update
s_dany posted:



Αυτή είναι η μεγαλύτερη εξέλιξη που γνώρισε ο κινημ/φος στα 100 αυτά χρόνια της ζωής του και είμαστε τυχεροί που τη ζήσαμε! Η επόμενη πιθανώς να είναι τα ολογράμματα (όπως στο "Minority Report"), σε 50 με 100 χρόνια :-D

Αυτό δε σημαίνει οτι σαν ταινία το "Avatar" δε θα μπορούσε να έχει λίγο πιο πολυδιάστατο σενάριο ή οτι στα επόμενα χρόνια δε θα δούμε και τερατουργήματα σε 3D. Αλλά αυτά όλα δεν έχουν σημασία! Οι νέοι δρόμοι κινημ/φικής απόλαυσης άνοιξαν!! Και ο James Camerom ήταν αυτός ακριβώς που μπορούσε και έπρεπε να το κάνει!

Και μην ακούω χαζομάρες ή φόβους οτι θα εκλείψουν οι "κανονικές" ταινίες! Γιατί? Τόσα χρόνια έχουμε τα ειδικά εφέ και το CGI. Σταμάτησε να κάνει ταινιάρες ο Tarantino, o Aronofski και ο P.T. Anderson ή ο Trier και ο Haneke? Τα δολλάρια του Hollywood που πήγαιναν στα blockbuster θα συνεχίσουν να πηγαίνουν εκεί, απλά τώρα θα είναι 3D. Οι υπόλοιποι θα κάνουν τις ταινίες τους όπως τις έκαναν μέχρι τώρα.

Και με την πάροδο του χρόνου, η 3D τεχνολογία (όπως κάθε τεχνολογία) θα γίνει οικονομικά προσιτή. Και τότε όλοι οι κινηματογραφιστές [ακόμα και οι ημι-ερασιτέχνες, αυτοί που σήμερα μπορούν και δουλεύουν τα CGI για τις ταινίες τους στο σπίτι τους σχεδόν!] θα έχουν ενα ακόμη σπουδαίο εργαλείο για να μας μαγέψουν.

Κριτική για την ταινία εγω δε θα γράψω, αυτό θα το κάνει μάλλον ο kioy [εκτός αν τον προλάβει η clarabelle :-D]. Απλά δεν κρατιόμουν να τα γράψω αυτά, μόλις γύρισα από το σινεμά! Welcome to the new era!!!