Okuribito (Αναχωρήσεις)

Σκηνοθεσία: Yojiro Takita
Παραγωγής: Japan / 2008
Διάρκεια: 130'




Το Γιαπωνέζικο σινεμά είναι εδώ, πιστό στην ακριβοθώρητη κουλτούρα χρόνων και πλαισιωμένο με νεωτεριστικά στοιχεία, δια χειρός Yojiro Takita. Ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ έχει κάνει το εξής εντυπωσιακό: έχει γυρίσει 42 ταινίες, λιγότερο γνωστές (με πιο δημοφιλές μέχρι σήμερα το "When the Last Sword Is Drawn"), σε διάρκεια μόλις 27 χρόνων.

Νέος μουσικός (Masahiro Motoki) πληρώνει το μάρμαρο της αντιεμπορευσιμότητας της Τέχνης του και μένει άνεργος. Αποφασίζει, με τη συγκατάβαση της γλυκιάς συζύγου του (Ryoko Hirosue), να μετακομίσουν στη γενέτειρα του. Όπου, η βιοποριστική ανάγκη για εργασία τον φέρνει στο κατώφλι μιας εταιρίας κηδειών. Οι αρχικές αναστολές, καθώς και η μαζική απόρριψη της κοινής γνώμης για το περιεχόμενο της εργασίας, σταδιακά κάμπτονται. Ο νεαρός πρωταγωνιστής περιθάλπει με αξιοπρόσεκτη ευαισθησία τα καθήκοντα του, και μετατρέπει την τελετή ως μια "τρυφερή" προετοιμασία του νεκρού για το υπερκόσμιο ταξίδι. Παράλληλα όμως, η επιστροφή στη γενέτειρα ενεργοποιεί τις παιδικές τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος. Με τον Masahiro Motoki να καλείται να αναμετρηθεί με το "μονοδιάστατο" μίσος προς τον πατέρα του, ο οποίος τους είχε εγκαταλείψει όταν ήταν μικρός.


Το Okuribito κατά μη έννοια αποτελεί έναν φόρο τιμής προς το νεκρό. Καθώς περιθάλπει με ιδιαίτερη ευλάβεια το μυστήριο, το οποίο και κινηματογραφεί και πλαισιώνει με παράλληλες συναισθηματικές εικόνες, οι οποίες ωστόσο λειτουργούν σε ένα βαθμό και αυτόνομα. Η σκηνοθεσία αξιοποιεί την εθνική κινηματογραφική κουλτούρα (χαρακτηριστική η σκηνή με τον σκληρό τηλεφακό στο άγνωρο πρόσωπο του πατέρα), την οποία όμως δεν παραλείπει να παντρέψει με μοντέρνα στοιχεία. Ενώ τέλος, μελαγχολικές νότες γεμίζουν διάσπαρτα το χώρο. Το αποτέλεσμα είναι μια έντονα συναισθηματικά φορτισμένη εμπειρία. Με αυτόν τον τρόπο ο Yojiro Takita φιλοδοξεί να μεταποιήσει την επιφανειακή θλίψη της τελετουργίας σε κάτι ανώτερο. Το αν το επιτυγχάνει, ή απλά εκμεταλλεύεται τις πτυχές του θέματος, αφήνεται στη δική σας κρίση.


Παράλληλα, αποτελεί διακαή πόθο, τουλάχιστον σε διαλεκτικό επίπεδο, ένας στοχασμός γύρω από τη μεταφυσική υφή του θανάτου. Κάτι που όμως μένει ανολοκλήρωτο, καθρεφτίζοντας την αδυναμία της ταινίας να κοιτάξει βαθύτερα το ζήτημα της απώλειας και του αιώνιου ταξιδιού. Αυτό αντιθέτως το είδαμε σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό στο "Ανθισμένες Κερασιές". Επίσης, ελοχεύει διαρκώς ο κίνδυνος ενός δραματουργικού εγκλωβισμού στη φαινομενικότητα της μυσταγωγίας. Καθώς η συντριπτική πλειοψηφία του φιλμικού χρόνου αναλώνεται απλά στα μυστήρια. Η εμμονή αυτή, μέσω και της τρυφερής επιμέλειας του πρωταγωνιστή, καθιστά πιθανή μια δραματουργική διολίσθηση και μια μάλλον αφελή (και μη επιθυμητή βάση και μιας σκηνής προς το τέλος) εξιδανίκευση του επαγγέλματος. Δηλαδή την αποθέωση της φαινομενικής θλίψης της νεκρώσιμης πομπής, παρά μια υπερκοσμική ωδή, με γέφυρα τη ζωή και το θάνατο.


Από την άλλη, μια σπουδαία αρετή που παρατηρείται στο Departures, είναι ο εικονοκλαστικός τρόπος με τον οποίο μάχεται τις ανθρώπινες θυμοκρατικές εμμονές/προκαταλήψεις που επιβάλλονται υπό καθεστώς άγνοιας. Παρακολουθούμε τον Masahiro Motoki κυριευμένο από ένα αδάμαστο μίσος για τον πατέρα του. Ένα ρητό λέει: "Αν ήξερες τις μισές από τις συμφορές των εχθρών σου, ταυτόχρονα θα καταλάγιαζε το μίσος σου". Και αυτό που ενεργοποιεί την οργή του νεαρού ήρωα μας δεν είναι παρά η άγνοια για τη ζωή του πατέρα του. Σε αυτό το σημείο, ο Yojiro Takita με έναν μαεστρικό τρόπο ποιεί μια αινιγματική ατμόσφαιρα. Και εμείς, σε συμπαθής μοναχικές φυσιογνωμίες (όπως ο άνθρωπος που αναλαμβάνει την απελευθέρωση ψυχής και σώματος) διακρίνουμε μια πιθανή πατρική σχέση. Γιατί ίσως μια συνειδητοποιημένη στάση ζωής, είναι αυτή που καταδικάζει το άτομο στο κοινωνικό περιθώριο. Ενώ τρισμέγιστη ειρωνεία θα αποτελούσε η τύχη του Masahiro Motoki ως πατέρα, αν η γυναίκα του όντως αποφάσιζε να τους εγκαταλείψει. Πιθανόν ο γιος του να είχε μια ανάλογη και αδιακιολόγητη οργή για αυτόν. Με παρόμοιο τρόπο, το Okrubito μάχεται και τις λοιπές ανθρώπινες προκαταλήψεις. Με αποκορύφωμα τα επιδερμικά στερεότυπα που κατακλείζουν την πλειοψηφία γύρω απ' το επάγγελμα του "Αναχωρητή".


Βαθμολογία: 6/10