Un Prophète (Προφήτης)

Σκηνοθεσία: Jacques Audiard
Παραγωγής: France / Italy /2009
Διάρκεια: 155'



Αγράμματος, αδέξιος, αδύναμος, άγαρμπος, απένταρος (και άλλα στερητικά α) Γαλλοάραβας καταδικάζεται σε εξαετή φυλάκιση για συμπλοκή με αστυνομικό όργανο. Αποτελεί πρόσφορο έδαφος για τους Κορσικανούς, την ηγετική ομάδα της φυλακής. Καθώς γίνεται εύκολα το παιδί για τα "θελήματα", εκτελώντας επικίνδυνες αποστολές για χάρη τους, με αντάλλαγμα λίγα ψίχουλα πολύτιμης προστασίας. Μέσα από τις αποστολές όμως εκπαιδεύεται, εξελίσσεται σε μέγα εγκληματία, αποβάλλοντας τα στερητικά α της αρχικής πρότασης. Έχοντας γυμνάσει κατάλληλα πλέον τα πόδια του για τον στίβο της κοινωνίας.

Παρατηρώντας τα προφανή, θα λέγαμε πως το "Un Prophète" είναι μια ταινία επίκρισης του σωφρονιστικού συστήματος. Καταγγέλλοντας τις δυσλειτουργίες του και το είδος του "εκπαιδευτικού έργου" που παρέχει στους φυλακισμένους. Θα βλέπαμε ακόμα, τον χώρο της φυλακής ως ένα σταυροδρόμι εμπράγματης πολυπολιτισμικότητας. Και εμμέσως σαν καθρέφτη του σύγχρονου γίγνεσθαι. Και συνεπώς θα θεωρούσαμε την κοινωνία ως μια αρένα φυλετικής πάλης. Όμως πέρα από τα προφανή, που έχουν χιλιογραφτεί δεξιά και αριστερά, το Un Prophete είναι πολλά περισσότερα! Ωστόσο, πριν όλων αυτών θα ήθελα να μιλήσω για την εκπληκτική κινηματογράφηση του Jacques Audiard.


Ο Jacques Audiard λοιπόν, για να μιλήσουμε απλά, δεν κολλάει πουθενά! Φτιάχνει μια ταινία αδιαμφισβήτητου ρεαλισμού. Για την ακρίβεια έχει απογειώσει τον ρεαλισμό σε απάτητα ύψη, χωρίς όμως αυτό να τον δεσμεύει καλλιτεχνικά και ως προς το ύφος του. Κάτι που είναι ευδιόρατο με τις παρενθετικές προσθέσεις λυρικών στοιχείων του εξωπραγματικού. Σαν μικρές παύσεις, και απογυμνωτικές σονάτες, για το στάλαγμα στον ψυχισμό του πρωταγωνιστή του. Άλλη μια επιτυχία μπορούμε να καταλογίσουμε και στο ερμηνευτικό κομμάτι, όπου ο Audiard αποσπάει αξιοπρόσεκτες ερμηνείες, με αποκορύφωμα αυτή του ερασιτέχνη πρωταγωνιστή Tahar Rahim. Ανάλογος είναι και ο τρόπος χρήσης του ήχου. Ο ήχος άλλωστε, αποτελεί μάλλον το εντατικότερο προσδιοριστικό στοιχείο του ύφους της αφήγησης και της δραματουργίας. Ηχητικά λοιπόν, εκεί που κυριολεκτικά "χορεύουμε" στο ρυθμό των αναπνοών, των βημάτων, των χειρονομιών και των λοιπών σύγχρονων ήχων, ο μεγάλος Γάλλος σκηνοθέτης δε διστάζει να παρεμβάλει μέχρι και rap ρυθμούς μουσικής υπόκρουσης. Συνοπτικά, ο Audiard δε φοβάται ούτε το υλικό του, ούτε το σενάριο του, ούτε την αφήγηση του. Αποκαλύπτοντας έναν δημιουργό σίγουρο για την "ποιότητα" της Τέχνης του. Και αυτό είναι ό,τι πιο ενθαρρυντικό!


Φυλάκιση: η παραπομπή, ή καλύτερα η αποβολή ενός ή περισσοτέρων μελών από την ενεργή κοινωνία, με σκοπό την προετοιμασία για την επανένταξη τους. Στην "εκπαίδευση" λοιπόν που δέχεται ο πρωταγωνιστής Malik, στο διάστημα της εξαετούς φυλάκισής του, δεν πρέπει να μας ξενίζει η ποιότητα του σωφρονιστικού συστήματος που τον μετατρέπει σε στυγερό εγκληματία. Ούτε ο τρόπος λειτουργίας της φυλακής οφείλει να μας ξενίζει ιδιαιτέρως. Θεωρητικά είναι επιτυχημένος. Καθώς ο πρωτύτερα αμούστακος, ανίσχυρος και αγαθός Malik, και γένια έβγαλε και ισχύ απέκτησε και την επιζήμια αγαθότητα(βλακεία) απέβαλλε. Και όντως προετοιμάστηκε, και εντάσσεται με όλες της εγγυήσεις "υγείας" στο κοινωνικό σώμα. Αυτό λοιπόν που πρέπει να μας ξενίζει είναι η ίδια η κοινωνία και τα στοιχεία εκείνα που μας κάνουν αποδεκτούς και χρηστούς εντός αυτής!


Πολλοί έχουν παρομοιάσει τον κόσμο των καλλιτεχνών σαν έναν νέο και αυτόνομο κόσμο. Σαν το δικό τους χωράφι, περιφραγμένο με διακριτά συρματοπλέγματα, που εκεί μέσα σπέρνουν και θερίζουν τις ανησυχίες τους. Αυτό γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό στο σινεμά, ειδικά όταν η δραματουργία εξαντλείται (σχεδόν) ολοκληρωτικά σ' έναν και μόνο χώρο-τόπο. Ο τόπος αυτός στην ταινία του Audiard είναι η φυλακή. Και παρεμπιπτόντως, με μια λεπτομερή σκιαγράφηση και μια ενδελεχή μελέτη εντός των γραναζιών που την απαρτίζουν, ο Γάλλος σκηνοθέτης καταφέρνει να βγάλει από την ναφθαλίνη το κορεσμένο genre του prison drama. Ο ρεαλισμός στο απόγειο. Με τον φιλμικό χρόνο να ισορροπεί μεταξύ της εσωτερικοποίησης του πρωταγωνιστή, των εξωτερικών συμβάντων (πολλές φορές δάνεια της γκανγκστερικής ταινίας), αλλά και της άμεσης παρακολούθησης της ζωής εντός της φυλακής.


Όπως ευφυέστατα διατυπώνει ο Jacques Audiard η φυλακή είναι μια άλλη κοινωνία. Ή καλύτερα είναι η Κοινωνία. Απαλλαγμένη από τους ορισμένους και περιοριστικούς νόμους. Τα αίτια και τα αιτιατά καθορίζονται από τη δύναμη του ισχυρού. Τον νόμο του ισχυρού. Μια ανελέητη πάλη. Ο αλληλοσπαραγμός, η εκμετάλλευση και το παιχνίδι κυριαρχίας και επιβολής ίσως τα μόνα ταυτοτικά στοιχεία του DNA μας. Άκρως ενταγμένα στην εγκεφαλική διαδικασία. Συνώνυμα του πνευματικού επιπέδου της ανθρώπινης φυλής. Της μίας υπάρχουσας ανθρώπινης φυλής. Άλλωστε η νομοθεσία, οι τυπικοί και οι άτυποι κανόνες της "έξω" κοινωνίας δεν είναι παρά τα χαλινάρια που ρυθμίζουν επακριβώς τη συμπεριφορά μας. Στερώντας τον άνθρωπο απ' την ίδια του τη Φύση. Και αποτρέποντας την αυτογνωσία. Και συνεπώς την εξέλιξη. Πρωτίστως την πνευματική και έπειτα τη σαρκική.

Ερώτημα για έμπειρους λύτες: Ποια είναι η προφητεία;


Βαθμολογία: 9/10