It's a Free World... (Ένας Ελεύθερος... Κόσμος)

Σκηνοθεσία: Ken Loach
Παραγωγής: UK / Italy / Germany / Spain / Poland / 2007
Διάρκεια: 96'






Όταν ο Ken Loach συναντά στο σενάριο τον Paul Laverty,τότε οι ταινίες αποκτούν μεγάλη δύναμη χάρη στο αιχμηρό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο.

Ο Ken Loach θα κάνει αυτή την ταινία για να αμφισβητήσει την επιγραφή του τίτλου. Ο κόσμος ποτέ δεν είναι ελεύθερος, "είναι σκληρός" μας λέει. Γιατί το χρήμα συνδέεται με την ανάγκη της επιβίωσης και έτσι οι άνθρωποι είναι ολοένα και πιο εξαρτημένοι από αυτό. Με μια εξάρτηση που πασιφανώς τους κόβει την ελευθερία τους στον αγώνα τους κατά της εξαθλίωσης. Και για να αναδείξει το θέμα του ο Βρετανός σκηνοθέτης στοχεύει στους "ανήμπορούς" μετανάστες, οι οποίοι είναι δεκτικοί στην εκμετάλλευση μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την επιβίωση.

Στον αντίποδα αυτών κινηματογραφείται η Angie, μια γυναίκα με παρόμοια οικονομικά προβλήματα και με μια διαλυμένη οικογένεια όπου ο μόνος που της μένει πιστός είναι ο δωδεκάχρονος γιος της. Η Angie αποφασίζει να στήσει την δική της παράνομη επιχείρηση εύρεσης εργασίας με όπλα τις γνώσεις της αλλά και την τόλμη της. Οι αρχικές της βλέψεις για την απαλοιφή των χρεών και ένα επαναπροσδιορισμένο μέλλον παραμερίζονται. Το χρήμα γίνεται εύκολο καθώς μεταχειρίζεται εργαλειακά τους μετανάστες-εργάτες και η απληστία γίνεται μια λυσσαλέα μανία. "Υπάρχει τίποτα που δεν θα έκανες για το χρήμα" την ρωτάει η μάλλον αδιάφορη χαρακτηρολογικά συνέταιρός της Rose, για να απαντήσει "όχι" η Angie.

Ο Ken Loach κινηματογραφεί το χαρακτήρα της Angie με εμφανή κλιμάκωση κατά την γραμμική αφήγηση της ιστορίας. Οι αξίες της παραμερίζονται, και αν στην αρχή, εξυπηρετώντας το αυτάρεσκο εγώ της, διαφήμιζε την δουλειά της ως μια αντίσταση στο κράτος και μια απλόχερη χείρα βοηθείας στους εξαθλιωμένους μετανάστες, στη συνέχεια οι πράξεις της την διαψεύδουν κατηγορηματικά. Τα πάντα απορρέουν από μια σκοπιμότητα, αυτή της απληστίας. Και ενώ η επιχείρηση της είναι (όπως αναδεικνύει η συζήτηση με τον πατέρα της) ένα μέσο εκτόνωσης μιας κατάστασης που αλλιώς θα ήταν ιδιαίτερα επώδυνη για κάθε κράτος, οι εξαθλιωμένοι πληθυσμοί απαρνιούνται οποιαδήποτε αντίσταση, οποιαδήποτε πράξη ελευθερίας, για αυτά τα μηδαμινά που τους δίνει η κάθε Angie σε εκάστοτε σχέσεις εκμετάλλευσης. Λειτουργεί και η ίδια μες στο σύστημα, είναι η ίδια το σύστημα. Σπέρνει απλόχερα την αδικία, ενώ τίποτα δεν μπορεί να την σταματήσει από τους βδελυρούς σκοπούς της.

Η Angie ως ρόλος χαρακτηρίζεται από ζεύγη αντιθετικών επιθέτων. Παρ' ότι εκπρόσωπος του "ασθενούς" φύλου, η ύπαρξη της είναι σχεδόν ανίκητη όντας ανυψωμένη απ' τους εργαζόμενους της και από τη θέση που της προσδίδει το χρήμα. Επίσης, είναι μια εξωτερικά ελκυστική γυναίκα η οποία ωστόσο με τις πράξεις της αναδύει μόνα δύσωδα αισθήματα στους θεατές. Κινηματογραφείται χωρίς ελαφρυντικά, ασυνείδητη σε ένα πλαίσιο αδικαιολόγητου καταναλωτισμού, μέσα στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής κοινωνίας που συντηρεί και εκπροσωπεί. Είναι χαρακτηριστικές οι σκηνές ειρωνείας (στο κλαμπ, στο σπίτι με τους εργαζόμενους, στην τηλεόραση) οι οποίες δηλώνουν αυτή την ασυνείδητη και ανάλαφρη φύση της καπιταλιστικής κοινωνίας. Σκηνές που ξεχειλίζουν άμεση ωμότητα, αντικρούονται ίσως με το ρεαλιστικό στοιχείο της ταινίας, εξυπηρετούν όμως έναν ανώτερο σεναριακό σκοπό.

Αν ένας άνθρωπος χάσει τις αξίες του και από ατσάλινος κορμός μες στον σκληρό τούτο κόσμο γίνει ευλύγιστο κλαδί, τότε θα καταφέρει μόνο ένα. Στο πηγάδι του θα καταφέρνει το νερό, όμως η δίψα αιώνια θα τον καίει σαν μια βαριά ασθένεια που δεν μπορεί να θεραπεύσει... Αυτός ο άνθρωπος είναι η Angie, αυτή που καλείται να γενικοποιήσει τον ρόλο της ως τον κυρίαρχο άνθρωπο της καπιταλιστικής κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας.

Το "χρήμα δεν είναι τα πάντα" μας λέει επίσης η ταινία. Αλλά σχεδόν κανένα δεν θα δούμε να μην κινείται σε αυτά τα νοσηρά πλαίσια του συστήματος. Εκτός από έναν, τον Κάρολ. Αδέσμευτος και ανυπότακτος, μα και στωικός και συμπονετικός προς όσους συνανθρώπους του νιώθει. Όσο και αν αυτός ο ρόλος είναι χρονικά μικρός, όσο και αν ο χαρακτήρας φαντάζει αφελής στα μάτια των εκμεταλλευτών, στα μάτια των θεατών κερδίζει την ολοκληρωτική συμπάθεια. Την συμπάθεια του αυθεντικού, αυτού του ελεύθερου κόσμου που ο δημιουργός οραματίζεται...

Η ταινία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όντας η μήτρα πολυεπίπεδων κοινωνικοπολιτικών σχολίων και έχοντας την κινηματογραφική σφραγίδα του Ken Loach. Ωστόσο θα περίμενα να δω και την άποψη του δημιουργού όχι μόνο για αυτούς που αναγκαστικά εγκαταλείπουν τον ελεύθερο κόσμο για την επιβίωση, αλλά και για κείνους που έχουν εξασφαλίσει την επιβίωση και τον εγκαταλείπουν για χάρη της ματαιοδοξίας και της ψευδοεικόνας που χτίζουν με ένα τάχα υψηλό εργασιακό προφίλ.

Βαθμολογία 8/10