Fugitive Pieces (Συντρίμμια Ψυχής)

Σκηνοθεσία: Jeremy Podeswa
Παραγωγής: Canada / Greece / 2007
Διάρκεια: 104'




Μια ταινία για το βάρος της απώλειας και τον αντίκτυπο των τραυματικών ουλών του παρελθόντος πάνω μας, η "εικονοποίηση" αυτή του μυθιστορήματος της Anne Michaels. Και μάλλον η κινηματογράφηση (παρά τις καλαίσθητες εικόνες) έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς η λογοτεχνία μονοπωλεί τις εντυπώσεις αλλά και τον φιλμικό χρόνο (voice over). Και όλα αυτά ντυμένα με το εκπληκτικό μουσικό score του Νίκου Κυπουργού.

Σε πρώτο πλάνο παρακολουθούμε τη ζωή του Jakob (Stephen Dillane), ενος Εβραιόπουλου που τα παιδικά τραύματα απ' το Ολοκαύτωμα τον ακολουθούν σε όλη του τη ζωή, καθώς είδε μπρος στα μάτια του τη δολοφονία των γονιών και την απαγωγή της αδερφής του. Ένας Έλληνας αρχαιολόγος, ο φιλεύσπλαχνος Athos (Rade Serbedzija), θα τον μαζέψει κάτω από δύο φύλα μουσαμά όπου και κρύβεται. Και από 'κει και ύστερα θα συμβιώσουν μαζί, αρχικά στην Ελλάδα και έπειτα στον Καναδά, μέχρι το πέρας της ζωής του τελευταίου. Ο Jakob δεν παύει στιγμή να ελπίζει για την αδερφή του, μια ελπίδα που σημαίνει και την καταδίκη του. Μια καταδίκη που ταυτίζεται με την απόλυτη άρνηση για ζωή, αφού ο Jakob κλείνεται στη μοναχικότητά του, αναπνέοντας μόνο για ένα χάδι απ' τα φαντάσματα του παρελθόντος. Τέλος, (με ευδιάκριτη την επιρροή απ' τον πνευματικό του πατέρα τον Atho) ο Jakob θα γίνει ένας μεγάλος συγγραφέας, ένας σπουδαίος άνθρωπος, και με τη βοήθεια της αγάπης, που προσωποποιεί η Michaela, θα μεταστρέψει τις αυτοκαταστροφικές εμμονές του σε πηγή δημιουργίας! Η ιστορία επαναλαμβάνεται, σαν ρόδα που γυρνάει στην αιωνιότητα, καθώς ο Jakob αναλαμβάνει ρόλο "κηδεμόνα" για το καταπιεσμένο παιδί (Ben) της διπλανής πόρτας.


Η ταινία ξεδιπλώνεται με ένα πολύωρο voice over, που επισφραγίζει την αδυναμία της κινηματογραφικής αφήγησης να ακολουθήσει τη λογοτεχνική. Όχι, σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα κάδρα του Jeremy Podeswa ως αδιάφορα. Αντιθέτως, ενέχουν μια υπέρογκα καλαίσθητη όψη, αφήνουν μια ποιητική απόχρωση και προσπαθούν ικανοποιητικά να αφηγηθούν μια ιστορία που πηγαινοέρχεται στο χωροχρόνο. Όμως ως υπόσταση, και θα ήταν δύσκολο, αδυνατούν να ακολουθήσουν την ιστορία. Ακόμα και έτσι, η ποίηση (γιατί περί τέτοιας πρόκειται) της Anne Michaels, στέκει επαρκής για να βουλιάξει τον θεατή στον συναισθηματικό κόσμο του Jakob. Σε μια οδυνηρή ιστορία απώλειας. Όπου οι μνήμες του παρελθόντος στοιχειώνουν το παρόν, και καταδικάζουν το μέλλον στην πιο βαριά τιμωρία: τη Μνήμη. Η αυτοκαταστροφή και η λύτρωση μοιάζουν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Περιμένουν από εσένα να διαλέξεις. Να αφουγκραστείς τους μύχιους φόβους σου και να αγκαλιάσεις συνολικά την οδύνη και την αγάπη ως ένα. Ίσως αυτό αρκεί, για να ξορκίσεις τα στοιχειά του μυαλού σου και να απελευθερωθείς απ' τις αλυσίδες του συντριπτικού σκότους.


Αν όμως κρατήσεις μια απόσταση απ' το συναισθηματικό υπόβαθρο της ταινίας (δεν είναι δα και εύκολο) θα διαπιστώσεις πως "φυσάει" από πολλές μπάντες για το Fugitive Pieces. Κατά πρώτον, η ιστορική διάσταση (Β' Παγκόσμιος αλλά και τα ύστερα χρόνια) αποδίδεται με αδικαιολόγητη αδυναμία και απλοϊκότητα. Και δε μιλάω για παραποίηση, αλλά για αποκλειστική χρήση σύμφωνα με τις (πιεστικές) βουλές της δραματουργίας. Επίσης, θα μπορούσαμε εύκολα να διακρίνουμε ορισμένες "στημένες" σκηνές, που επιστρατεύονται για δημαγωγικούς σκοπούς, στις οποίες αν ξεπεράσεις το πρώτο επίπεδο της επιφάνειας, θα διαπιστώσεις ενα χαοτικό κενό. Και τέλος θα ήθελα να μου λύσετε την εξής απορία: ποιός ο λόγος οι ήρωες να μιλούν μισά Ελληνικά, μισά Αγγλικά μέσα στον ίδιο διάλογο; (γιατί πέραν του αρχικού σταδίου της εκμάθησης της γλώσσας δε βλέπω κάποια άλλη αιτία).

Τέλος, οφείλουμε να αναφερθούμε στις αρκετά καλές ερμηνείες στο σύνολο τους, οι οποίες αποδίδουν μια ανθρώπινη ματιά στους ήρωες, μια εξαγνιστική ματιά για εμάς τους ίδιους ως θεατές. Ενώ ευδιάκριτο είναι οτι ο κάθε ρόλος αποτελεί την παραγόμενη συνιστώσα της οικογένειας, του κοινωνικού περιβάλλοντος και του ιστορικού γίγνεσθαι της εποχής του. Και φυσικά, δε θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στις σπαραξικάρδιες μελωδίες του Νίκου Κυπουργού.


Βαθμολογία: 7/10