Watchmen

pinned (originally posted in 3.9.09)




Σκηνοθεσία: Zack Snyder
Παραγωγής: USA/ 2009
Διάρκεια: 162'




Πρόκειται για την κινηματογραφική μεταγραφή της περίφημης σειράς κόμιξ του Alan Moore. Ο Zack Snyder ωστόσο, παραβλέποντας εν μέρη την κινηματογραφική αισθητική, με οπορτουνιστικά πειραματική φόρμα, συνεχίζει στο μεταμοντέρνο κλίμα απ' το οποίο τον γνωρίσαμε. Τον μισήσαμε ή τον αγαπήσαμε, με τον γράφον να τάσσεται σθεναρά υπέρ της πρώτης συναισθηματικής έκφρασης.

Κατ' αρχάς θέλω να ξεκινήσω λέγοντας πως ένα blockbuster είναι καταδικασμένο να υπηρετεί ένα τρόπο τινά συμβιβασμένο σινεμά. Υπό την έννοια ότι ο (αυτο)σκοπός του είναι να αποφέρει μπαγιόκο. Ξεκινώντας από αυτή την παραδοχή, είναι υποχρεωμένο να εξυπηρετεί συγκεκριμένες αισθητικές επιλογές, αλλά περισσότερο να φορτίζει συγκεκριμένες οπτικές. Και το blockbuster χρίσμα -ή καλύτερα κατάρα- δεν το δίνει ούτε ο κριτικός, ούτε ο θεατής. Το δίνει η παραγωγή, η οποία αξιώνει μια υπέρογκη συγκομιδή. Ασχέτως αν συχνά πυκνά οδηγείται στον όλεθρο. Ωστόσο, οφείλουμε να παρατηρήσουμε μια επανάσταση που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στο είδος "blockbuster". Καθώς κυρίως νεότεροι Αμερικάνοι σκηνοθέτες, με σημαιοφόρο τον Nolan(Dark Knight), και πειραματίστηκαν και επιδίωξαν να μετακινήσουν το μαζικό κοινό από τις τετριμένες προσδοκίες του, αλλά και από τους (ηθικούς) αυτοπεριορισμούς του. Με αποτέλεσμα το blockbuster να αποκτά ραγδαία, στοιχεία ενός ευρύτερου φάσματος.


Ποιοι είναι όμως οι Watchmen; Οι Watchmen είναι μια ομάδα υπερηρώων, Αμερικάνων υπερηρώων, που επηρέασαν την ιστορία στο παρελθόν. Ο πλανήτης, στα πρόθυρα μιας ανεπανάληπτης πυρηνικής σύγκρουσης, τελεί υπό την ορατή απειλή του αφανισμού. Οι αποδιοργανωμένοι Watchmen πρέπει να αποφασίσουν αν είναι διατεθειμένοι να επέμβουν ξανά στην ιστορία. Όμως μένουν αναποφάσιστοι. Το γεγονός της δολοφονία ενός μέλους τους, του Κωμικού, πυροκροτεί εξελίξεις στο ειδικό περιβάλλον του καθένα από τους Watchmen. Και μέσω αλλεπάλληλων αποκαλύψεων, που εκκινούν από το ειδικό-προσωπικό περιβάλλον, καταλήγουν στη συλλογική-συμπαντική φύση του προβλήματος, αποκαλύπτοντας τα πλήρη αίτια του.


Ο Zack Snyder πειραματίζεται, σχεδόν κανιβαλίζει την κινηματογραφική φόρμα, θέτοντας τους ήρωες να χορεύουν σχεδόν σε slow motion tempo, σε μια επιλογή που εξυπηρετεί μάλλον το θέαμα και τη διασκέδαση. Όμως οφείλουμε να παρατηρήσουμε προσεκτικά τις επιλογές του στην εισαγωγή της ταινίας. Ο κινηματογραφικός χρόνος σπάει διαρκώς με fade outs, όπου με την παράλληλη αφήγηση υπαινίσσονται την πολυδιαστατικότητα του χώρου. Ένα ακόμα στοιχείο που οφείλουμε να παρατηρήσουμε είναι ότι τα μέσα πλάνα ανοίγουν σε τρε ζενεράλ, καθώς με μια αστραπιαία κίνηση της κάμερας ανοίγει το τοπίο σε μια εξωγήινα γενική περιγραφή. Τι εξυπηρετούν όμως αυτές οι επιλογές; Με τα fade outs o Zack Snyder μας περιγράφει το άπειρο του χώρου. Την αδυναμία του πεπερασμένου εδώ να επέμβει στο απειροστό εκεί. Καθρεφτίζοντας έτσι τη μηδαμινότητα του συμβάντος στο κάθε εδώ, αφού το κάθε εδώ δεν είναι παρά μόνο μια κουκκίδα σύμπαντος. Κάτι παρόμοιο εξυπηρετεί και η επιλογή των τρε τζένεραλ πλάνων. Τα τρε τζένεραλ πλάνα φιλοδοξούν να μας δώσουν μια πιο αντικειμενική αίσθηση του χώρου. Περιγράφοντας τον ως μια ολότητα. Και να μας υπενθυμίσουν πως η εστίαση σε έναν περιχαρακωμένο γεωγραφικά τόπο, δεν είναι παρά το ιδίωμα της μυωπικής ανθρώπινης φύσης. Η οποία εγκλωβίζεται στο πεπερασμένο της αίσθησης, αδυνατώντας να συλλάβει το άπειρο του χωροχρόνου. Πάνω στις προαναφερθέν παρατηρήσεις θα αναφερθώ εκτενέστερα αναλύοντας τον υπερπραγματικό χαρακτήρα του Dr. Manhattan.


Ο Dr. Manhattan, ο κεντρικότερος μάλλον των Watchmen, είναι ένας υπερυπερήρωας. Στην πραγματικότητα είναι ένας Θεός. Έχει τις ικανότητες να παρεμβαίνει όπως και όποτε θέλει στο περιβάλλον, μα πιότερο έχει τις ικανότητες να διαβλέπει στο μέλλον, αξιοποιώντας το παρελθόν που είναι καταγεγραμμένο εντός του. Όταν μιλάω για παρελθόν και μέλλον δεν εννοώ κάποιο πεπερασμένο παρελθόν και μέλλον, αλλά την έκταση του χωροχρόνου στη διασυμπαντική της ολότητα. Και παρ' όλα αυτά, οι ικανότητες του δε στρέφονται ως δραστικές ενέργειες που λαμβάνουν χώρο στο σύμπαν. Επιστρατεύονται για να αποσαφηνεισθεί η πραγματικότητα με την ακρίβεια του υπερπραγματικού. Η όραση αποτελεί εκείνα τα διαυγή πρίσματα που κοιτούν το τοπίο της ζωής στην αντικειμενική του υπόσταση. Αυτή είναι μια γιγάντια αντίθεση συγκριτικά με το μέσο άνθρωπο. Ο οποίος παραδομένος στη μυωπική ανθρώπινη φύση αδυνατεί να αντιληφθεί την τραγικότητα και τη μικρότητα της ύπαρξης. Αδυνατεί να αποκωδικοποιήσει το απεριόριστο του σύμπαντος και να προσμετρήσει τη μηδαμινότητα του αναστήματος του, υιοθετώντας τον εαυτό ως μοναδική και βασική κλίμακα μέτρησης των πάντων και του Όλου.



Σε κάτι άλλο που θα 'θέλα να σταθώ είναι οι εξωτερικές δυνάμεις των Watchmen. Αυτές δεν πηγάζουν από τη σύνηθες ταυτότητα ενός υπερήρωα. Πρόκειται στην ουσία για την έκφραση-οπτικοποίηση των πνευματικών τους δυνάμεων και του βαθμού της κυριαρχίας τους μέσα στο χώρο. Ξεκινώντας απ' τον Rorschach που παραμένει αμόλυντος, αντισυμβατικός και καθάριος σ' ένα τοπίο ηθικού παρηκμασμού, ως τον Dr. Manhattan με τις μυθικές δυνάμεις. Και αν θεωρήσουμε τον Dr. Manhattan ως τον ισχυρότερο στο χώρο, τότε θα έχουμε διαπράξει ένα μεγάλο σφάλμα. Ο Zack Snyder αποκωδικοποιώντας την αλήθεια των καπιταλιστικών καιρών μας ορίζει ότι: "Ο δυνατότερος μπορεί να είναι και ο πιο αδύναμος. Ο δυνατότερος είναι εκείνος που μπορεί να εκμεταλλευτεί τις δυνάμεις των άλλων προς όφελος του. Για την ακρίβεια, είναι αυτός που θα καρπωθεί τις δυνάμεις των άλλων και θα τις μεταποιήσει στα γρανάζια που θα θέσουν σε λειτουργία το οποιοδήποτε σχέδιο του."

Όπως καταλαβαίνουμε το Watchmen υπερβαίνει το σύνηθες blockbuster πρότυπο. Αισθητικά είναι στυλιζαρισμένο ως εκεί που δεν παίρνει, αφήνοντας λιγοστά περιθώρια αναπνοής στο θεατή του. Και θεματικά δε διστάζει να κοιτάξει στοχαστικά, σχεδόν φιλοσοφικά, την τραγικότητα της ανθρώπινης φύσης. Ωστόσο, δε λείπουν εκείνες οι εμβόλιμες σκηνές, ή και ολόκληρες ιστορίες, που εξυπηρετούν συγκεκριμένους, όχι και τόσο τίμιους, δραματουργικούς σκοπούς. Όπως και οι social safety αναπαραστάσεις συγκεκριμένων χωρίων της κοινότητας.

Η ατάκα: "-What happened to the American dream?
-It came true."


Βαθμολογία: 6/10