This is England

(click image for higher resolution)

Σκηνοθεσία: Shane Meadows
Παραγωγής: UK / 2006
Διάρκεια: 101'



Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνηθίσει τον Ken Loach ως μοναδικό εκφραστή και συνεχιστή του στοχαστικού κοινωνικού cinema της Βρετανίας. Όμως εδώ και κάποιο καιρό ο Shane Meadows έρχεται να αναταράξει αυτό το άτυπο μονοπώλιο. Άριστος γνώστης της εγχώριας κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας, έχει καταφέρει κατά καιρούς να κατακτήσει το κοινό με τα αιχμηρά του σχόλια. Εδώ, στο This is England, αφού ξεσκονίσει την κάμερα του από κάθε διδακτική ματαιοδοξία, θα μας πει μια ιστορία για την Αγγλία του '80. Μια ιστορία τοποθετημένη χρονικά στον επεκτατικό πόλεμο της Θάτσερ στα νησιά Φόκλαντ, την ίδια περίοδο που η δράση των εγχώριων εθνικιστικών συμμοριών έχει φουντώσει. Όμως τόσο το ιστορικό κομμάτι αλλά και το κοινωνικό τοποθετούνται σαν φόντο στο πίσω μέρος της ιστορίας, που είναι πάνω απ' όλα μια πανανθρώπινη ιστορία.

Το cinema του Meadows είναι σκληρό, όπως το έχουμε θαυμάσει και στο προ τετραετίας "Dead Man's Shoes". Εδώ βλέπουμε τον καλλιτέχνη να διακατέχεται από την ανάγκη να μας μιλήσει για τον εθνικισμό -τόσο σε άμεσο επίπεδο όσο και στα κατάλοιπα που αφήνει αυτός στις κοινωνίες στα βάθη του χρόνου- για τον ρατσισμό, για τους skinheads και τη δράση των παρέων-συμμοριών γενικότερα. Κυρίως ως θεσμού κοινωνικοποίησης, τη στιγμή που το άτομο δείχνει απροστάτευτο από παραδοσιακότερους θεσμούς, όπως αυτούς του σχολείου και της οικογένειας.


Η ιστορία λοιπόν έχει ως κεντρικό ήρωα τον 12χρονό Shaun. Οι λάτρεις των παιδικών ερμηνειών θα βρουν σε αυτή του πρωτοεμφανιζόμενου Thomas Turgoose ένα αξιοσημείωτο δραματουργικό υπόβαθρο. Ο Shaun λοιπόν είναι ένα παιδί κοντό, λεπτό με θεόστραβα δόντια που πέφτει θύμα επιθέσεων των συμμαθητών του λόγω κυρίως της φτωχικής εμφάνισης του. Εδώ το σχολείο κινηματογραφείται στα χρώματα της κοινωνίας, χωρίς καμιά παιδική ελαφρότητα και τρυφερότητα, τονίζοντας πως το ίδιο συντηρεί αλλά και γεννά κάθε είδους ανισότητα. Έπειτα και διαδοχικά στο πεδίο βολής του Meadows βρίσκεται η οικογένεια. Ο Shaun έχει χάσει τον πατέρα του και βρίσκεται υπό την αποκλειστική κηδεμονία της μητέρας του, η οποία είναι ανίκανη να του παράσχει μια επαρκή κατευθυντήρια γραμμή αλλά ακόμα λιγότερο ικανή στο να διαβλέψει τους αληθινούς κίνδυνους. Ο Shaun θα γίνει γρήγορα μέλος μιας παρέας-συμμορίας skinheads της γειτονιάς του. Κάθε μέλος της φαίνεται περισσότερο να έχει ανάγκη αυτή τη συμμορία ως ενα μέρος στο οποίο αισθάνεται ασφαλής και σπουδαίος. Ο Shaun έχει εισέρθει πλέον για τα καλά στην πιάτσα των δρόμων και θα βρεθεί ανάμεσα στον επικοινωνιακό πόλεμο της πρώην παρέας του και αυτής μιας ομάδας σκληρών και βίαιων εθνικιστών. Οι τελευταίοι δείχνουν να εκμεταλλεύονται την συναισθηματική ανισορροπία του μικρού και να τον παίρνουν με το μέρος τους.


Ο Meadows μας μιλάει ξεκάθαρα για την δράση των συμμοριών του περιθωρίου. Τις χαρακτηρίζει ως έναν ισχυρό θεσμό κοινωνικοποίησης στα πλαίσια των αδυνατισμένων παραδοσιακών, σχολείου και οικογένειας. Ωστόσο θα τις κινηματογραφήσει με χαρακτηριστική ειρωνεία και καυστικότητα. Κάτι που διαφαίνεται χάρις κάποιων σκηνοθετικών ευρημάτων και αντανακλάται αισθητικά στις τραγόμορφες όψεις των ηρώων. Δηλώνοντας με αυτή την ευρύτερη ειρωνεία το αναποτελεσματικό της δράσης τους. Άλλωστε αυτές οι παρέες είναι που φθείρουν όσο τίποτε άλλο τις ατομικές ιδιαιτερότητες για χάρη μιας συλλογικής ομοιομορφίας. Μιας ομοιομορφίας που θα καθιστά τα μέλη διαφορετικά, και ισχυρότερα μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό της κοινωνίας. Τα άτομα όμως γίνονται έρμαια των εκάστοτε ηγετικών σχεδίων, και περισσότερο από ποτέ άβουλα. Ενώ οι ίδιες οι παρέες, ταγμένες ολοκληρωτικά συνήθως σε έναν στατικό σκοπό, είναι αυτές που βάζουν τα θεμέλια για τις κοινωνίες των ανισοτήτων, της δυστυχίας, της κρατικής εκμετάλλευσης, της καταπάτησης της ελευθερίας κ.λ.π. Όλων αυτών που αναπαριστώνται μέσω της μουντής φωτογραφίας που φυλακίζει τον θεατή στην πραγματικότητα του περιθωρίου, σε μια αναπαράσταση που γίνεται ακόμα πιο σκληρή με αυτόν τον τραχύ κόκκο που έχει επιλέξει στη φωτογραφία του ο Shane Meadows.


Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος τόσο για την αρχή της ταινίας του όσο και στο τέλος χρησιμοποιεί κάποια πλάνα αρχείου ιστορικού περιεχομένου. Σε αυτά τα πλάνα βλέπουμε την αστική τάξη, εξαθλιωμένη, ανίσχυρη και υποταγμένη στην μοίρα της. Ανήμπορη να αντισταθεί ως προς την ορθή κατεύθυνση, να περιλούζεται με τα έλαια του πόνου και της δυστυχίας. Το κλείσιμο της ταινίας όμως έρχεται να αναταράξει αυτή την απαισιοδοξία: ο Meadows κάνει ένα παγκόσμιο κάλεσμα σε όλους να αποτινάξουν τα εθνικιστικά τους φρονήματα, τόσο αυτά του συνειδητού όσο και αυτά του ασυνείδητου, και να πορευτούν μακρυά από τις παρέες-συμμορίες που ως μόνο αποτέλεσμα έχουν να αλλοτριώνουν και να εθίζουν τα μέλη τους σε ξενικά συμφέροντα.

Βαθμολογία: 8,5/10


Trailer