Doubt (Αμφιβολία)

Σκηνοθεσία: John Patrick Shanley
Παραγωγής: USA / 2008
Διάρκεια: 104'




Ο John Patrick Shanley, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, βλέποντας την τεράστια επιτυχία που έκανε η θεατρική εκδοχή του έργου, αποφασίζει να γράψει το σενάριο και να σκηνοθετήσει την ίδια ιστορία σε ένα διαφορετικό οπτικό μέσο. Τον κινηματογράφο! Κάπως έτσι, θα μας δοθεί η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την κινηματογραφική αυτή εκδοχή.

Από την πρώτη σκηνή ο Patrick Shanley, μας προϊδεάζει για το τι θα επακολουθήσει. Παρακολουθούμε το κήρυγμα ενός ιερέα (Philip Seymour Hoffman). Η κάμερα σαρώνει το χώρο. Το ντεκουπάζ διαλέγει κάθε γωνία λήψης έχοντας πάντα ως σημείο αναφοράς τον ιερέα. Διάφορα πρόσωπα παρελαύνουν, με αποκορύφωμα το ανέκφραστο -σχεδόν χάρτινο- μιας καλόγριας (Meryl Streep) και το γλυκύτατο μιας δεύτερης καλόγριας (Amy Adams), με τις αγγελικές εκφράσεις. Από κάτω το ποίμνιο. Αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από μαθητές. Πολυάριθμα σκανταλιάρικα παιδιά και μια μικρότερη μάζα αφιερωμένη στον στομφώδη λόγο του ιεροκήρυκα. Η κάμερα εξακολουθεί το παιχνίδι της, ανακαλύπτοντας κάθε πτυχή του χώρου, και καταλήγοντας πάντα στην επιβλητική παρουσία του Philip Seymour Hoffman. Είναι περισσότερο απ' ορατό, πως η ζωή αυτού του ασυνήθιστου ιερωμένου θα μας απασχολήσει σε ολόκληρη την ταινία.


Βρισκόμαστε σε ένα εκκλησιαστικό σχολείο περίπου στα 1960. Ο Philip Seymour Hoffman αποτελεί έναν εκσυγχρονιστή και μοντέρνο άνθρωπο, συγκριτικά πάντα με τη θέση του. Επιθυμεί τον αντίστοιχο εκσυγχρονισμό και στην καρδιά του σχολείου του. Στα πλαίσια αυτά θα βρει αντιμέτωπη τη διευθύντρια Meryl Streep. Η οποία είναι η προσωποποίηση της πειθαρχίας και του παραδοσιακού, βασισμένου στο φόβο, εκπαιδευτικού συστήματος. Η εχθρότητα μεταξύ τους, έστω και υπογείως,είναι δεδομένη. Η παράξενη σχέση φιλίας του ιερέα με ένα έγχρωμο -κοινωνικά αποκλεισμένο- παιδί θα σταθεί η αφορμή. Η αφορμή για να κατηγορηθεί, σε μια απειλητική ατμόσφαιρα, για παιδοφιλία. Τα αποδεικτικά στοιχεία λείπουν. Παρομοίως και τα άλλοθι. Ο John Patrick Shanley σπέρνει για τα καλά το δίλημμα στο οποίο θα πατήσει ολόκληρη η ταινία. Το έκανε ή δε το έκανε; Ο θεατής δε θα βρει απαντήσεις, και ενώ ψάχνει εναγωνίως για αυτές, ο John Patrick Shanley θα κλείσει πονηρά το μάτι αχνοφωτίζοντας ένα βαθύτερο νόημα από την ωμή αντίληψη των πράξεων.


Αλλά εδώ που τα λέμε, τελικά ο σκηνοθέτης θα δώσει τους φάρους στον θεατή για να βγάλει μόνος του κρίση. Αυτοί οι φάροι είναι οι ηθοποιοί του. Έστω μέσα και από ρόλους καρικατούρες. Η Meryl Streep προσωποποιεί τον έναν πόλο, αυτόν της λυσσαλέας καχυποψίας και δυσπιστίας. Από την άλλη η γλυκύτατη Amy Adams, που καταφέρνει να πλημμυρίσει με συναίσθημα τη σημαντική ερμηνεία της, εκφράζει την απόλυτη ευπιστία. Ανάμεσα σε αυτό το δίπολο λοιπόν, ξεδιπλώνεται ένα τεράστιο φάσμα. Το φάσμα της Αμφιβολίας. Τελικά ο θεατής, όσο πιο πολύ συγκλίνει στη μία ή στην άλλη ηρωίδα, αποφασίζει για τη ζωή -που ελάχιστα γνωρίζει- και τις πράξεις του ιερέα. Εκτός όλων των άλλων, το Doubt έχει μερικές αξιομνημόνευτες σεκάνς. Με αποκορύφωμα το δεύτερο, κατά χρονολογική εμφάνιση, κήρυγμα του Ηoffman. Όπου χρησιμοποιώντας υποδειγματικά τα Ομηρικά "έπεα πτερόεντα", θα ορίσει με μια εντυπωσιακή παραβολή τον πυρήνα του κουτσομπολιού.


Ο θεατρικός John Patrick Shanley εμφανίζεται κάπως αμήχανα στα άγνωρα κινηματογραφικά ύδατα. Παρά την προσπάθεια, οι ρόλοι του (πλην του πάντα εκπληκτικού Philip Seymour Hoffman) στερούνται του απαιτούμενου βάθους. Ενώ και η προσδοκώμενη και αναμενόμενη σύγκρουση των διαλόγων και του Λόγου, πολλάκις μοιάζει έξω απ' τον έλεγχο του δραματουργού. Τέλος, η κάμερα κινηματογραφεί διαρκώς με κεκλιμένες γωνίες λήψης. Και με μια συνεχή αστάθεια. Η οποία ωστόσο μοιάζει να γεννάται από την αμηχανία του Doubt να εντυπωσιάσει, παρά από κάποιο βαθύτερο -ή και προφανή- δραματουργικό λόγο.


Κλείνοντας, το Doubt αποτελεί ένα δυνατό αφήγημα και ένα φιλόδοξο κινηματογράφημα. Εκφράζεται σε μεγάλο βαθμό με την στομφώδη χροιά του Αμερικάνικου σινεμά. Αλλά μέσα στην ιδιοσυγκρασία του παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Θα ήθελα να κλείσω όμως με μια παρατήρηση. Τελευταίως, έχει εκτιναχθεί ο αριθμός από ταινίες εποχής. Πράγμα που ίσως σηματοδοτεί την έλλειψη κινήτρων της σημερινής εποχής να γεννήσει την έμπνευση για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης ιστορίας (θέλω να πιστεύω πως η επιλογή δημιουργίας ταινιών εποχής είναι επιλογή των σκηνοθετών και όχι από ετεροπροσδιόριστες πηγές). Ωστόσο σαν θεατής της σημερινής πραγματικότητας, συνθλίβομαι στη σκέψη και μόνο, ότι οι καλλιτέχνες με αυτόν τον τρόπο παραιτούνται εμμέσως από τον σχολιασμό-κριτική-παρατήρηση των πολυτάραχων και κοντινών μας χρόνων. Γιατί πάντοτε έχουμε ανάγκη την Τέχνη, και τη διαφορετική οπτική ενός καλλιτέχνη, σαν ανάσα καυτή πάνω μας...


Βαθμολογία: 6/10