Otoshiana (Ο Λάκκος)

Σκηνοθεσία: Hiroshi Teshigahara
Παραγωγής: Japan / 1962
Διάρκεια: 97'



Ο Hiroshi Teshigahara στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, που αποτελεί και το πρώτο μέρος της επιτυχημένης συνεργασίας του με τον σπουδαίο βιβλιογράφο Kôbô Abe, θα κινηματογραφήσει μια εκπληκτική ταινία που αναδεικνύει την καλλιτεχνική ευρωστία του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη. Ο επίσης ζωγράφος Hiroshi Teshigahara θα κατασκευάσει αδιαμφισβήτητου κάλλους σκηνές που αποτυπώνουν με γλυπτική ακρίβεια τις αχανείς ανοικοδόμητες Γιαπωνέζικες εκτάσεις.

Στο Otoshiana ο θεατής θα πέσει εξ' αρχής σε έναν "Λάκκο" γεμισμένο με συμβολισμούς και αμφισημίες. Γεγονός που δίνει μια σουρεαλιστική και αλληγορική χροιά στην ταινία, που όμως ταυτόχρονα λειτουργεί σαν ενα ρεαλιστικό πορτραίτο των απάνθρωπων εργασιακών συνθηκών της μεταπολεμικής Ιαπωνίας. Συγκεκριμένα, στην πρώτη σκηνή παρακολουθούμε έναν κατατρεγμένο ανθρακωρύχο με τη συνοδεία του γιου του να εγκαταλείπουν τη σκληρή δουλειά του χωριού για μια καλύτερη (αλλά και άγνωστη) μοίρα. Οι εργάτες εμφανίζονται εξαθλιωμένοι και πλήρως υποταγμένοι στην καταπιεστική εργοδοσία, σκλάβοι των βασικών τους αναγκών. Έτσι, όταν έρχεται η προοπτική μιας καλύτερης δουλειάς, ο άπορος πατέρας ενδίδει δίχως δεύτερη σκέψη.


Μόνο που αυτή η προοπτική δεν είναι παρά μια παγίδα της εργοδοσίας με σκοπό να πλήξει ακόμα περισσότερο την εργατική τάξη τραυματίζοντας και τον θεσμό των συνδικάτων. Ο ανθρακωρύχος, πιόνι ενός καλοστημένου σχεδίου και σωσίας προέδρου συνδικάτου, θα δολοφονηθεί από μια παραδόξως ακατανόητη φυσιογνωμία. Ο Hiroshi Teshigahara μέσω ενός πλήθους αψεγάδιαστων εικαστικών στοιχείων, συμβολισμών και μυστηριακής φύσης προβληματισμών θα θέσει την ταινία του σε μια ονειρική βάση. Σε ένα ύφος που μας παραπέμπει ευθύς αμέσως στο ύστερο cinema του Tarkovsky, όντας η αυθεντία του είδους. Τα γεγονότα που ακολουθούν, με επίκεντρο μια γυναίκα μάρτυρα του προαναφερθέντος φονικού, θα περιπλέξουν την κατάσταση και θα ανασύρουν στην επιφάνεια μια κοινωνία δολοπλοκίας, διαφθοράς και ηθικού παρηκμασμού.

Μεγάλο ενδιαφέρον ενέχει και ο τρόπος που χρησιμοποιεί δραματουργικά ο Teshigahara τους νεκρούς ήρωες. Συγκεκριμένα, αυτοί εμφανίζονται με τη μορφή φαντασμάτων και συνυπάρχουν στον κόσμο των ζωντανών, όντας όμως αόρατοι για τους τελευταίους. Η λεπτή ειρωνεία είναι διάχυτη και σε συνδυασμό με τα ντοκιμαντεριστικά πλάνα προσδίδουν μια "απομυθοποιητική" αντικειμενικότητα στην υπερβατικότητα του θανάτου. Επίσης, οι μορφές των φαντασμάτων που περιτριγυρίζουν μάταια τον κόσμο των ζωντανών ζητώντας απαντήσεις σε φλεγόμενα ερωτήματα, επαναφέρουν στο προσκήνιο ένα απ' τα αγαπημένα θέματα του Ιάπωνα καλλιτέχνη. Αυτό της αναζήτησης ταυτότητας, καθώς οι ήρωες αποτυπώνονται στο σύνολο τους ως χαμένα καράβια στον ωκεανό της ζωής δίχως χάρτες και πυξίδα...


Τα ερωτήματα μένουν άλυτα και ο συμπάσχων θεατής έχει εναποθέσει όλες του τις ελπίδες αποκατάστασης της τάξης και φανέρωσης της πλεκτάνης στον μικρό γιο. Ο τελευταίος, ως μια προσωποποίηση της αλήθειας, έχει παρακολουθήσει όλα τα γεγονότα με τα μάτια του. Ωστόσο οι αντιδράσεις του δεν είναι επιθυμητές. Με το ακατανόητο ψυχρό βλέμα και την απαθή παρουσία του κρύβεται πίσω από τις σκιές. Δε δείχνει κανένα ενδιαφέρον για όσα αποτρόπαια έχει παρακολουθήσει και, όντας ο ίδιος τέκνον της ανέχειας και της κοινωνικής εξαθλίωσης, θα προσπαθήσει να προσκομήσει το παραμικρό ώφελος προτού απαχωριστεί τα φονικά εδάφη. Σε ένα απαισιόδοξο και αινιγματικό σχόλιο του δημιουργού για το μέλλον, αλλά και ταυτοχρόνως μια ηχηρή επεξήγηση της κοινωνίας της εποχής του.

Ο Λάκκος είναι μια ταινία σπάνιας εικαστικής ομορφιάς. Το πλήθος των συμβολισμών είναι ικανό να θέσει τον θεατή σε έναν αέναη προβληματισμό. Και η παρακολούθηση του συνιστά την ουσιαστικότερη μας αφοσίωση στο χαρισματικό cinema του Hiroshi Teshigahara.


Βαθμολογία: 9/10


Trailer