The Hurt Locker

17.3.10 update
clarabelle posted:

Σκηνοθεσία: Κάθριν Μπίγκελοου
Σενάριο: Μάρτιν Μπολ
Παίζουν: Τζέρεμι Ρένερ, Άντονι Μακί, Μπράιαν Γκέραρτι, Γκάι Πιρς, Ραλφ Φάινς, Ντέιβιντ Μορς
Η.Π.Α. | 2008 | Πολεμικό Δράμα | 131’



Ο Γουίλιαμ Τζέιμς (Τζέρεμι Ρένερ), δεν είναι ο τυπικός ήρωας δράσης της πολεμικής ταινίας που το Χόλυγουντ σερβίρει χρόνια τώρα. Είναι ένας παράτολμος πυροτεχνουργός του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ, που λειτουργεί με τον δικό του ιδιαίτερο ριψοκίνδυνο τρόπο, ο οποίος συνοδεύεται από ακατέργαστο καουμπόικο στιλ αλλά και τη γνωστή αγορίστικη ευαισθησία στα πολύ βαθιά στρώματα της ψυχοσύνθεσής του, όπου αυτοί οι φαινομενικά αναίσθητοι τύποι συνήθως κρύβουν επιμελώς. Άλλα, έτσι κι αλλιώς, ούτε και το "Hurt Locker" είναι η πολεμική ταινία που έχεις ξαναδεί.


Αυτό φυσικά, δεν είναι απαραίτητα καλό, αν φέρει κανείς στο νου (αντι)πολεμικά αριστουργήματα ("Αποκάλυψη Τώρα"), της μεγάλης οθόνης. Η αλήθεια είναι οτι η Μπίγκελοου δημιουργεί αληθινή αγωνία, χωρίς να χρησιμοποιήσει συνταγές χολιγουντιανού κινδύνου, ή μηχανισμούς αυτόματης παραγωγής συναισθήματος. Δεν χρησιμοποιεί καν (πολλές) εκρήξεις…

Η ιδιαιτερότητα της ταινίας βρίσκεται στο οτι, ενώ αρχικά το "Hurt Locker" δεν αποκαλύπτει κανέναν από τους λόγους που του χάρισαν έξι από τα εννέα αγαλματίδια (για τα οποία ήταν υποψήφιο) των φετινών βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας, καθώς η πλοκή ξεδιπλώνεται η Μπίγκελοου καταφέρνει να μας κάνει να ενδιαφερθούμε για την ακεραιότητα του ήρωα και μάλιστα περισσότερο για την ψυχολογική παρά για την σωματική. Το σημαντικότερο είναι οτι μας κάνει να ενδιαφερθούμε για το γιατί ενας Γουίλιαμ Τζέιμς ρισκάρει τη ζωή του καθημερινά στο πιο επικίνδυνο μέρος του πλανήτη.


Η Κάθριν Μπίγκελοου, η οποία κέρδισε κατά κράτος τον πρώην σύζυγό της, δημιουργό του blockbuster-των-blockbuster "Avatar", Τζέιμς Κάμερον στις σημαντικές κατηγορίες (Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσία), γύρισε ενα έξυπνο και ειλικρινές φιλμ θέτοντας ως πλαίσιο τον πόλεμο της εποχής μας, σε αντίθεση με τον Κάμερον που κατασκεύασε εναν άλλο κόσμο σε πόλεμο. Η ασφάλειά της είναι οτι κάνει επίκληση στο συναίσθημα ενος κινηματογραφικού κοινού που είναι (μάλλον για πρώτη φορά) μαζικά κατά ενος καθόλα αδικαιολόγητου πολέμου. Στην πραγματικότητα δεν ρισκάρει καθόλου…


Βαθμολογία: 3 / 5

-------------------------------------------

11.3.10
kioy posted:


Σκηνοθεσία: Kathryn Bigelow
Παραγωγής: USA / 2008
Διάρκεια: 131'



Ενας μεγάλος θεωρητικός του σινεμά, ο Αντρέ Μπαζέν, υποστήριζε τη ρεαλιστική αισθητική του Κινηματογράφου. Αυτό βασίζεται στην πεποίθησή του πως: "η φωτογραφία, η τηλεόραση και το σινεμά, αντίθετα με τις παραδοσιακές τέχνες, παράγουν εικόνες της πραγματικότητας αυτομάτως, με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτή η τεχνολογική αντικειμενικότητα συνδέει την κινούμενη εικόνα με τον παρατηρούμενο φυσικό κόσμο. Ενας μυθιστοριογράφος ή ενας ζωγράφος πρέπει να παρουσιάσουν την πραγματικότητα αναπαριστώντας τη με τη χρήση κάποιου άλλου μέσου – δηλαδή με τη γλώσσα και τις χρωστικές ουσίες. Η εικόνα του κινηματογραφιστή, από την άλλη μεριά, είναι στην ουσία μια αντικειμενική καταγραφή του τι πραγματικά υπάρχει. Καμία άλλη τέχνη (πίστευε ο Μπαζέν) δε μπορεί να είναι τόσο περιεκτική στην παρουσίαση του φυσικού κόσμου. Καμία άλλη τέχνη δεν μπορεί να είναι τόσο ρεαλιστική, στην πιο στοιχειώδη σημασία της λέξης."


Αν και οι παραπάνω ισχυρισμοί σε πρώτο επίπεδο μοιάζουν στέρεοι, το Αμερικάνικο σινεμά τους καταρρίπτει δίχως άλλο. Άραγε, πόσο θα μπορούσε μια κινηματογραφημένη σκηνή να παρουσιάσει ΤΗΝ πραγματικότητα, και όχι απλά μια πραγματικότητα, από τη στιγμή που οι σκηνές υλοποιούν ένα συγκεκριμένο σενάριο; Δηλαδή ενα γραπτό κείμενο, και όχι την απτή πραγματικότητα, αλλά μια μορφοποιημένη αναπαράσταση πραγματικότητας; Και παραθέτω όλα τα παραπάνω ως εισαγωγή, για να επιχειρηματολογήσω για τη στρέβλωση της πραγματικότητας που επιφέρει το "Hurt Locker". Μιας ταινίας που περνάει τον εαυτό της, μεταξύ άλλων, και για ενα ρεαλιστικό ντοκουμέντο. Τελικά, ίσως ο κινηματογράφος είναι απλά το μέσο της ψευδαίσθησης. Αφού λόγω της ρεαλιστικής του φύσης, δίνει αληθοφανή υφή σε επινοημένες και ανυπόστατες πραγματικότητες. Και ακριβώς εκεί κρίνεται ο ρεαλισμός του. Όχι στο κατά πόσο ο φιλμικός χρόνος είναι αληθής, αλλά στο κατά πόσο θα μπορούσε να αποτελεί μια μίμηση της πραγματικότητας.


Η πραγματικότητα του "Hurt Locker" όμως, αφού αναφέρεται σε βιωμένο/υπαρκτό χρόνο (πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ), κρίνεται εκ των προτέρων ως ανυπόστατη. Επί της ουσίας πρόκειται για εναν προπαγανδισμό της χρησιμότητας των Αμερικάνικων επιχειρήσεων στον Ιρακινό χώρο. Ας περάσουμε όμως στα μέσα της προπαγάνδας της Kathryn Bigelow. Η Kathryn Bigelow αν και αναφέρεται σε μια πολύ ευρεία κατάσταση (παρουσία Αμερικάνικων στρατευμάτων στο Ιράκ), με υπέρογκο πολιτικοκοινωνικό background, επιλέγει ως on χώρο να εστιάσει στις επιχειρήσεις μιας, επί της ουσίας, τριμελούς αποστολής Αμερικάνων στρατιωτών. Ο off χώρος, πολιτική, θάνατοι, φύση εχθροπραξιών, καταδικάζονται σκοπίμως και εξοργιστικά στην ανυπαρξία. Ενώ, εμείς εστιάζουμε αποκλειστικά στους τρεις στρατιώτες (William James, JT Sanborn, Owen Eldridge). Η αποστολή τους ντύνεται με έναν υπερβολικό ειρηνιστικό χαρακτήρα και, με αποκορύφωμα τον WIlliam James, παρατηρούμε μια υπέρμετρη ανθρωπιστική ευσπλαχνία προς τους Ιρακινούς. Και δεδομένης της μονομερούς μας εστίασης, υπογείως αναγράφεται ενα συλλογικό ειρηνιστικό ιδίωμα στην ταυτότητα των Αμερικάνικων στρατευμάτων. Από την άλλη, η περιγραφή του Αραβικού πληθυσμού είναι εντελώς αόριστη και προσχηματική. Όπου υπάρχουν Άραβες αναφέρονται με εξωφρενικά γενικόλογο και απαρέγκλιτό τρόπο ως τρομοκράτες. Δίνοντας την εντύπωση μιας καθολικής τρομοκρατικής ταυτότητας στο συνόλου των Αράβων. Και όλα αυτά τα κεντάει η 59χρονή σκηνοθέτιδα κυρίως μ' ενα σενάριο που ποντάρει στη συναισθηματική εμπλοκή του θεατή.


Η βάση της ταινίας, όπως καταδείξαμε, είναι προπαγανδιστική. Ωστόσο θα 'ταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε στο "Hurt Locker" τον σφυγμό στο μοντάζ, καθώς και την ένταση που αναδίδει η κάμερα στο χέρι. Ο θεατής θα βρει επίσης ανά τα φιλμικά λεπτά δυνατούς οπτικούς συμβολισμούς. Με αποκορύφωμα τη ματωμένη σφαίρα πριν τη χρησιμοποίησή της. Αν και συνήθως, ως προς την ποιότητά τους, οι συμβολισμοί εξυπηρετούν την προαναφερθείσα προπαγάνδα. Αρκεί όμως το σφιχτό μοντάζ και η συγκροτημένη σκηνοθεσία για να σώσουν την παρτίδα; Η απάντηση δίνεται στην παρακάτω παράγραφο.

Παρά τις αδιαμφισβήτητες σκηνοθετικές ικανότητες της Kathryn Bigelow, ως φιλμουργός υποκύπτει σ' ένα παιδαριώδες σφάλμα. Ο κινηματογράφος πολλάκις έχει χαρακτηρισθεί ως το σταυροδρόμι των Τεχνών. Υπό την έννοια ότι είναι το σημείο συνάντησης σχεδόν όλων των τεχνών (φωτογραφία, ζωγραφική, υποκριτική, λογοτεχνία κλπ). Όμως ως σημείο συνάντησης, νοείται η αρμονική συνένωση των λοιπών τεχνών που απαρτίζουν την κινηματογραφική εικόνα και όχι απλά η συνάθροισή τους. Όμως, η βραβευμένη σκηνοθέτιδα, έχοντας υπ' όψιν τη σφιχτή αισθητική της εικόνας, υιοθετεί μια λογική ανάλαφρων-πομπωδών-Αμερικανοποιημένων διαλόγων, που αποσκοπούν στην μαλθάκωση του κλίματος της σινεθέασης. Ομοίως πράττει και με τις λοιπές διαστάσεις που απαρτίζουν την φιλμοκατασκευή της. Και έτσι, αντί για αρμονική συνένωση έχουμε μια αυξομειωτική συνάθροιση, που σμπαραλιάζει κάθε υπολειπόμενη αίσθηση ενότητας της ταινίας.


Για να κλείσουμε το κείμενο, το "Hurt Locker" ίσως σας ανταμείψει αν καταφέρετε να ξεπεράσετε αλώβητοι το προπαγανδιστικό στάδιο και τους προσχηματικούς κόμπους που αφήνει η μυθοπλασία. Άλλωστε υπό μια (αφελή) σκοπιά, θα μπορούσε να ήταν απλά μια αθώα πολεμική επιχείρηση στο Ιράκ. Η οποία σαν κινηματογραφική αφήγηση διακρατεί άπταιστο εσωτερικό ρυθμό και μια συγκρατημένη, για τα Αμερικάνικα δεδομένα, προσέγγιση.


Βαθμολογία: 4/10