The Box (Το Κουτί)

Σκηνοθεσία: Richard Kelly
Παραγωγής: Usa / 2009
Διάρκεια: 115'



Ο Richard Kelly έχει βαλθεί να σκιαγραφήσει τις σιωπηλές φυλακές εντός του φαινομενικά ελεύθερου κόσμου. Στο ποιητικό "Donnie Darko" ήταν οι ανελέητοι κύκλοι-μηδενικά ενος αλλόκοτου κόσμου. Εδώ, πιο κοφτά: Το Κουτί. Συνώνυμο φυλακής.

Ένα εκατομμύριο δολάρια προσφέρονται σε μια σχετικά ευκατάστατη οικογένεια για να πατήσει ενα κουμπί που θα στοιχίσει τη ζωή κάποιου άγνωστου σε απροσδιόριστες γεωγραφικές συντεταγμένες. Το θεωρητικά απρόσωπο αυτής της άτυπης συνδιαλλαγής θανάτου καθιστά την πρόταση δελεαστική. Και ο Richard Kelly πετάει εξ' αρχής τα καρφιά του σ' εναν κόσμο εξιδανίκευσης της εξατομίκευσης και απαγραφής της συλλογικότητας. Άραγε είναι οι γεωγραφικές αποστάσεις που γεννούν αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων ή είναι η αποξένωση (την οποία φέρνει η εξατομίκευση) που γιγαντώνει τις αποστάσεις;


Η συνέχεια είναι ακόμα πιο κατατοπιστική. Το Box του τίτλου διεκδικεί σημασιολογικά το μερίδιο πραγμάτωσης της αλήθειας του Νέου Κόσμου. Ζωές κλεισμένες σε κουτιά. Απ' αυτά της υλικής επιδίωξης [σπίτια, αυτοκίνητα, τηλεόραση] ως εκείνα της εννοιολογικής σμίκρυνσης [οικογένεια, εαυτός]. Άνθρωποι φοβισμένοι, περιχαρακώνονται μες σ' αυτοδημιούργητα κελιά, στην ψευδαίσθηση της πρόληψης και της ασφάλειας. Για να φτάσουμε στο ύστατο σημείο του ατομοκεντρικού μοντέλου: τα τοιχώματα των αυτοδημιούργητων κουτιών, ιδεολογικά και υλικά, στενεύουν τόσο που γίνονται ενα ασφυκτικά εφαρμοστό περιτύλιγμα. Που εντός παγιδεύεται η κουκκίδα του ατόμου-εαυτού και εκτός (ανέπαφα και ασύμπτωτα με το άτομο πλέον) εκτείνεται ο κόσμος του απείρου.


Σ' όλο αυτό το φιλμικό σύμπαν, ο Richard Kelly θα επιστρατεύσει και κάποιους συμβολισμούς για να παραπέμψει στην έσω στρέβλωση του πολιτισμού μας. Η κώφωση, η τύφλωση και η κάπως καρτουνίστικα αποτυπωμένη εξωτερική παραμόρφωση αντιστοιχούν σε καταστάσεις που αποσκοπούν να καθρεφτίσουν την αδιόρατη εσωτερική παραμόρφωση και τη στρέβλωση των σύγχρονων αξιών. Στοιχεία που παντρεύονται επιτυχημένα, αλλά και κάπως συνταγοποιημένα, στην ατμόσφαιρα θρίλερ της ταινίας.


Επί της ουσίας, το "The Box" υπηρετεί δοκιμιακά την μεταποίηση της εξ' αποστάσεως δολοφονίας (η αποτύπωση συγγενεύει με το τεχνοκρατικό προφίλ των πολεμικών επιχειρήσεων) σε εξ' επαφής δολοφονία. Άραγε σε τι διαφέρει ενα οικείο πρόσωπο από ενα άγνωστο; Πόσο διαφέρει το βάρος της δολοφονίας τους; Και από πότε έπαψε η γη, ο κόσμος, να είναι ένας ενιαίος οίκος; Κάποια στιγμή ο James Marsden ρωτάει τη σύζυγο του Cameron Diaz: "Πόσο καλά με ξέρεις;" για να πάρει μια απόλυτα καταφατική απάντηση. Όμως ο Richard Kelly συνδυάζοντας τα παραπάνω περί κουτιών, αλλά και τη μεταφυσική χροιά της ταινίας, δε μπορεί να συμμεριστεί την άποψη της Cameron Diaz. Και κινηματογραφεί ενα από τα μεγαλύτερα σφάλματα της ανθρωπότητας: το να ορίζει την ύπαρξη των πραγμάτων μονάχα απ' τη στιγμή που αυτά γίνονται αντιληπτά από τις μυωπικές αισθήσεις της. Καθιστώντας εν τέλει τον εαυτό της πεπερασμένο, σ' εναν πεπερασμένο κόσμο (αφού αυτός περιορίζεται αποκλειστικά στο στενό πεδίο αντίληψης των αισθήσεων) που κατοικεί στη μασχάλη της αιωνιότητας.


Ωστόσο, το μπουχτισμένο απ' τη σύγχρονη συμβατικότητα "The Box" αποτυγχάνει στο να γίνει μια πολύ σημαντική ταινία. Και αυτό διότι ο Kelly δε μπορεί να σαρκώσει τα αντισυμβατικά του φρονήματα σ' ενα ανάλογης αισθητικής κινηματογραφικό βίωμα (όπως για παράδειγμα κάνει ο Gaspar Noe στο "Μόνος Εναντίων Όλων"). Αντίθετα ο νεαρός σκηνοθέτης επιλέγει τα άμφια της μεταφυσικής ταινίας και τα εμπλουτίζει με δάνεια απ' το horror film. Αφηγηματικά, τα προβλήματα συγκρότησης είναι εμφανή στο αποστασιοποιημένο βλέμμα. Ενώ σκηνοθετικά, το "The Box" μπορεί να απογειώνεται όταν καλείται να περπατήσει τα χωράφια της πραγματικοφάνειας (έχοντας και την καταλυτική υποστήριξη της μουσικής), αλλά αδυνατεί να σκηνοθετήσει το απλά επαρκές πρωταγωνιστικό τρίο (Cameron Diaz, James Marsden, Frank Langella) στις σκηνές που άπτονται του ρεαλισμού.

Ποιός θα σπάσει το κουτί;


Βαθμολογία: 6/10